Tía tô: Những lưu ý khi sử dụng hàng ngày.

Cây tía tô không chỉ là một loại rau gia vị phổ biến trong ẩm thực mà còn được sử dụng như một vị thuốc trong y học cổ truyền. Tuy nhiên, khi sử dụng tía tô làm thức ăn hay dược liệu, cần lưu ý một số điểm sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

.

1. Nguồn gốc và thu hái.

- Tên khoa học: Perilla frutescens (L.) Britton.

- Thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae)

- Cây tía tô, còn được gọi là tô tía, là một loại thực vật có nguồn gốc từ khu vực Đông Á, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Việt Nam. Cây này được trồng rộng rãi không chỉ vì giá trị ẩm thực mà còn vì các lợi ích y học của nó.

- Việc thu hái tía tô thường được thực hiện vào mùa hè, khi cây đạt đến độ chín tối ưu. Cả lá và hạt của cây tía tô đều được sử dụng trong y học cổ truyền.

2. Bộ phận dùng.

- Lá tía tô (Tô diệp): Thường được sử dụng tươi hoặc khô trong các bài thuốc.

- Hạt tía tô (Tô tử): Được sử dụng để chiết xuất dầu và cũng có thể dùng trong các bài thuốc.

3. Công dụng.

3.1. Công năng.

- Hành khí hòa vị, giải biểu tán hàn, lý khí an thai.

- Giáng khí, tiêu đờm, bình suyễn, nhuận trường.

3.2. Ứng dụng lâm sàng.

- Chống viêm và giảm đau: Lá tía tô có tác dụng giảm đau và chống viêm, hữu ích trong điều trị các bệnh như cảm lạnh, cảm cúm, ho hen, khí suyễn buồn nôn và các bệnh nhiễm trùng khác.

- Hỗ trợ hệ tiêu hóa: Giúp giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy hơi và nôn mửa.

- Tác dụng kháng khuẩn và kháng virus: Lá tía tô có khả năng chống lại một số loại vi khuẩn và virus.

- Giảm dị ứng: Đặc biệt hữu ích trong việc giảm các triệu chứng dị ứng, trúng độc cá tôm nhờ vào khả năng ức chế phản ứng của histamine.

- An thai: Điều trị các chứng nôn, buồn nôn trong thời kỳ thai nghén.

4. Dược chất.

- Các hoạt chất chính trong tía tô bao gồm perillaldehyde, limonene, vitamin E và các flavonoid có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm và kháng khuẩn.

5. Tính vị, quy kinh.

- Tính vị: Tía tô có vị cay, tính ấm không độc.

- Quy kinh: Quy vào kinh Phế, Tâm và Tỳ.

6. Sự phối hợp trong các bài thuốc.

- Trong điều trị cảm lạnh:

• Thành phần: Tía tô 50g, Kinh giới 30g, Gừng 3 lát
• Cách dùng: Đem hỗn hợp dược liệu trên rửa sạch rồi đun sôi với 200ml nước, uống lúc còn ấm.

- Trong điều trị các vấn đề tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng.

• Thành phần: Tía tô 50g, Cam thảo 6g, Gừng tươi 6g.
• Cách dùng: Các dược liệu trên đun sôi với 200ml nước, uống ngày 02 lần các triệu chứng của bệnh sẽ cải thiện rõ.

- Điều trị ho hen, khí suyễn:

• Thành phần: Cành lá tía tô 50g, Vỏ dễ cây dâu bóc trắng 30g.
• Cách dùng: Cho các vị thuốc trên đun lấy khoảng 150ml nước, uống 02 lần trên ngày.

7. Lưu ý khi sử dụng tía tô.

7.1. Làm thức ăn.

- Rửa sạch: Tía tô cần được rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn và các chất gây ô nhiễm khác bám trên lá.

- Sử dụng điều độ: Mặc dù tía tô có nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng không nên sử dụng quá nhiều trong chế độ ăn uống hàng ngày vì có thể gây ra các phản ứng không mong muốn, như kích ứng dạ dày.

7.2. Làm dược liệu.

- Liều lượng: Cần tuân thủ liều lượng phù hợp khi sử dụng tía tô như một vị thuốc, vì liều lượng quá cao có thể gây ra tác dụng phụ.

- Thời gian sử dụng: Không nên sử dụng tía tô trong thời gian dài mà không có sự giám sát của chuyên gia y tế.

7.3. Các trường hợp không được dùng tía tô.

- Người bị cảm nóng, sốc nhiệt: Không nên sử dụng vì tía tô gây ra mồ hôi nhiều sẽ khiến bệnh nhân mất nước, điện giải dẫn đến làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh của bệnh nhân.

- Phụ nữ mang thai: Không nên sử dụng tía tô với liều lượng lớn vì có thể gây tăng huyết áp ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi.

- Người bị dị ứng: Những người có tiền sử dị ứng với tía tô hoặc các loại thực vật thuộc họ tía tô nên tránh sử dụng.

- Người cao huyết áp: Trong tía tô có thành phần làm tăng huyết áp vì vậy những người bị cao huyết áp không nên sử dụng tía tô.

- Người bị viêm loét dạ dày, tá tràng: Tía tô có thể gây kích ứng dạ dày nên những người bị viêm loét dạ dày tá tràng không nên uống nước tía tô quá nhiều.

- Trẻ em: Cần thận trọng khi sử dụng tía tô cho trẻ em, vì chưa có đủ nghiên cứu về an toàn và hiệu quả của tía tô đối với trẻ em.

=> Tía tô là một loại thảo mộc có nhiều lợi ích nhưng cũng cần sử dụng một cách cẩn thận, đặc biệt là khi sử dụng tía tô cho mục đích y học, cần tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội