Sắn dây: Bộ phận dùng và ứng dụng hiệu quả trong điều trị bệnh.

Cây sắn dây còn được gọi là củ sắn dây được biết đến rộng rãi trong y học cổ truyền và có nhiều công dụng cho sức khỏe. Bài viết dưới đây giúp chúng ta nắm được một số đặc điểm, công dụng, cách phối hợp trong bài thuốc y học cổ truyền để điều trị một số bệnh thường gặp.

1. Nguồn gốc.

- Tên khoa học: Pueraria thomsonii benth.

- Họ: Đậu, Cánh bướm (Fabaceae).

- Tên gọi khác: Củ sắn dây, Cam cát căn, Bạch cát, Phấn cát.

Cây sắn dây có nguồn gốc từ khu vực Đông Á, bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cây sắn dây thường được trồng ở các vùng núi, rừng và các khu vực có đất ẩm, màu mỡ.

2. Thu hái.

- Thời điểm thu hái: Củ sắn dây thường được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây đã trưởng thành và củ đã phát triển đầy đủ.

- Phương pháp thu hái: Củ được đào lên từ đất, sau đó rửa sạch để loại bỏ đất bẩn. Củ có thể được sử dụng tươi hoặc phơi khô để bảo quản lâu dài.

3. Bộ phận dùng.

- Bộ phận dùng: Củ sắn dây (Radix Puerariae) là bộ phận chính được sử dụng trong y học cổ truyền, củ có thể được chế biến thành phiến, bột, nước sắc hoặc dùng tươi. Ngoài ra hoa của cây cũng có thể được dùng làm thuốc được gọi là cát hoa.

4. Công dụng.

Cây sắn dây có nhiều công dụng trong y học cổ truyền và hiện đại, bao gồm:

- Giải độc: Sắn dây có tác dụng giải độc, giúp thanh nhiệt, giải độc cho cơ thể.

- Chống viêm: Các nghiên cứu cho thấy sắn dây có khả năng chống viêm, giúp giảm triệu chứng viêm nhiễm.

- Hỗ trợ tiêu hóa: Sắn dây có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giúp giảm triệu chứng đầy bụng, khó tiêu.

- Tăng cường sức đề kháng: Sắn dây chứa nhiều chất dinh dưỡng, giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường: Một số nghiên cứu cho thấy sắn dây có thể giúp điều chỉnh lượng đường trong máu.

- Tác dụng giãn cơ: Trong sắn dây có chất daidzein có tác dụng giãn cơ.

5. Dược chất.

Củ sắn dây chứa nhiều dược chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm:

- Puerarin: Chất này có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm và hỗ trợ sức khỏe tim mạch.

- Isoflavone: Hoạt chất tự nhiên có chức năng cải thiện nội tiết tố, làm đẹp da và giữ dáng cho phụ nữ.

- Tinh bột ( 12-15%): Cung cấp năng lượng cho cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.

- Vitamin và khoáng chất: Củ sắn dây chứa nhiều vitamin B, vitamin C, canxi, magiê và sắt.

6. Tính vị quy kinh.

- Tính vị: Củ sắn dây có vị ngọt, cay tính bình.

- Quy kinh: Quy vào các kinh Tỳ, Vị, Phế và Bàng

7. Sự phối hợp trong các bài thuốc.

Cây sắn dây thường được sử dụng kết hợp với các vị thuốc khác trong các bài thuốc để tăng cường hiệu quả điều trị. Một số bài thuốc tiêu biểu có thể kể đến:

- Bài thuốc hỗ trợ tiêu hóa:

• Thành phần: Sắn dây 15g, Cam thảo 6g, Hạt thì là 15g.
• Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun sôi và giữ lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.
• Công dụng: Điều trị triệu chứng đầy bụng, khó tiêu.

- Bài thuốc giải độc:

• Thành phần: Sắn dây 20g, Bạch chỉ 12g, Đương quy 12g.
• Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun sôi và giữ lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.
• Công dụng: Thanh nhiệt giải độc, hỗ trợ điều trị các bệnh lý viêm nhiễm.

- Bài thuốc điều trị tiểu đường:

• Thành phần: Sắn dây 20g, Mạch môn 12g, Hà thủ ô 10g, Thiên hoa phấn 12g.
• Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun sôi và giữ lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.
• Công dụng: Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường, giúp điều chỉnh lượng đường trong máu.

- Bài thuốc hỗ trợ chứng co cứng cơ:

• Thành phần: Sắn dây 15g, Ma hoàng 10g, Thược dược 10g, Quế chi 6g, Cam thảo 4g, Sinh khương 6g, Đại táo 4 quả.
• Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun sôi và giữ lửa nhỏ cho đến khi còn khoảng 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.
• Công dụng: Điều trị chứng co cứng cơ vùng cổ vai gáy do lạnh, sợ gió, miệng khát, không có mồ hôi.

Cây sắn dây là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, với nhiều công dụng và lợi ích cho sức khỏe. Việc hiểu rõ về nguồn gốc, thu hái, bộ phận dùng, công dụng, dược chất, tính vị quy kinh và sự phối hợp trong các bài thuốc sẽ giúp người dùng áp dụng hiệu quả cây sắn dây trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội