Khổ qua: Vị thuốc quý quanh ta.

Khổ qua, hay còn được biết đến với tên gọi mướp đắng là một loại quả không chỉ được yêu thích trong ẩm thực châu Á nhờ hương vị đặc trưng của nó mà còn được trân trọng trong y học cổ truyền vì những lợi ích sức khỏe to lớn mà nó mang lại. Được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc truyền thống để điều trị một loạt các bệnh từ tiểu đường đến các vấn đề về da, khổ qua là một ví dụ điển hình về việc thiên nhiên cung cấp những phương thuốc quý giá. Hãy cùng khám phá chi tiết hơn về nguồn gốc, thành phần dược lý, và các công dụng y học của loại quả thú vị này.

1. Nguồn gốc.

- Cây khổ qua: Còn được gọi là mướp đắng, lương qua.

- Tên khoa học: Momordica charantina L

- Họ: Thuộc họ Bầu bí (Cucurbitaceae).

- Nguồn gốc của khổ qua được cho là từ các khu vực nhiệt đới của Châu Á, đặc biệt là Ấn Độ và sau đó lan rộng ra các vùng nhiệt đới khác trên thế giới. Cây thường được trồng rộng rãi ở các vùng nông thôn và cả trong các khu vực đô thị cho mục đích sử dụng làm thực phẩm và thuốc.

2. Thu hái.

- Việc thu hái khổ qua thường được tiến hành khi quả chưa chín hoàn toàn để sử dụng trong nấu ăn hoặc khi quả đã chín phơi khô dùng làm thuốc.

- Lá, rễ khổ qua được thu hoạch quanh năm dùng tươi.

3. Bộ phận dùng.

- Quả khổ qua: Là bộ phận phổ biến nhất được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị một loạt các bệnh lý. Quả có thể được sử dụng tươi hoặc khô.

- Lá, rễ khổ qua: Đôi khi cũng được sử dụng để pha trà hoặc làm thuốc.

4. Công dụng.

- Kiểm soát đường huyết: Giúp cải thiện quá trình sử dụng đường trong các tế bào, kích thích sản xuất insulin từ đó làm giảm lượng đường trong máu, rất có lợi cho bệnh nhân tiểu đường.

- Chống oxy hóa và chống viêm: Các dược chất trong khổ qua có tác dụng chống oxy hóa bảo vệ tế bào khỏi bị hư hại, ngoài ra nó còn cung cấp nhiều vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.

- Giảm cholesterol: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng khổ qua có tác dụng giảm lượng cholesterol trong máu.

- Hỗ trợ tiêu hóa: Kích thích tiêu hóa và giúp giảm táo bón vì trong khổ qua chứa hàm lượng chất xơ lớn.

- Giảm cân: Khổ qua là một loại thực phẩm ít calo nhưng lại giàu chất xơ giúp bạn cảm thấy no lâu hơn, giảm cảm giác đói và thèm muốn ăn uống. Thay thế cho các thực phẩm giàu calo khác nhằm hỗ trợ giảm cân hiệu quả.

- Cải thiện thị lực: Khổ qua chứa nhiều vitamin A giúp cải thiện sức khỏe của da và thị lực.

- Đa dạng trong chế biến thực phẩm: Giúp bữa ăn thêm ngon miệng với đa dạng cách chế biến món ăn ngon từ khổ qua như có thể dùng ăn sống với ruốc hoặc nấu chín cùng nhiều loại thực phẩm khác.

5. Dược chất.

- Khổ qua chứa nhiều hoạt chất có lợi bao gồm charantin, vicine, và polypeptide-p, tất cả đều có tác dụng hạ đường huyết.

- Ngoài ra, nó cũng giàu vitamin C, vitamin A, flavonoid, và các chất chống oxy hóa khác.

6. Tính vị, quy kinh.

- Tính vị: Khổ qua có vị đắng và tính mát.

- Quy kinh: Quy vào các kinh Tâm, Vị, Tỳ và Can

- Công dụng trong y học cổ truyền:

• Thanh nhiệt giải thử, minh mục giải độc.
• Tư can, nhuận tỳ, bổ thận, dưỡng huyết.

7. Sử dụng khổ qua trong điều trị bệnh.

- Điều trị tiểu đường: Phối hợp với cây nha đam và cây mật gấu để tăng cường tác dụng hạ đường huyết.

- Điều trị tăng huyết áp: Khổ qua tươi 200g thái sợi, hành hoa trần qua nước sôi sau đó trộn bột nêm và dầu mè với gia vị vừa đủ dùng ăn có tác dụng cải thiện về tình trạng huyết áp cao.

- Thanh nhiệt, giải độc: Kết hợp với kim ngân hoa và lá sen để tăng cường tác dụng thanh nhiệt, giải độc.

- Chữa ho, miệng khát, phiền nhiệt: Khổ qua tươi 200g băm nhỏ, nấu với 600ml nước còn 200ml uống ngày 02 lần.

- Chữa rôm sảy: Khổ qua 2-3 quả thái nhỏ, nấu nước tắm, lấy bã sát nhẹ trên bề mặt da.

- Điều trị đại tiện ra máu: Rễ khổ qua 200g rửa sạch, đun với 400ml nước còn 200ml uống ngày 02 lần.

8. Những điều cần chú ý khi dùng khổ qua.

- Hệ tiêu hóa: Không sử dụng với người có chứng tỳ vị hư hàn vì khổ qua có tính hàn lương nên dễ dẫn đến đầy bụng, ăn khó tiêu, đại tiện lỏng.

- Phụ nữ có thai: Không nên sử dụng khổ qua vì có thể gây co thắt tử cung, xuất huyết dẫn tới xảy thai hoặc sinh non.

- Hạ đường huyết: Khổ qua có tác dụng làm hạ đường huyết nên không sử dụng cho ngưởi có biểu hiện hạ đường huyết.

=> Cây khổ qua không chỉ là một loại thực phẩm bổ dưỡng mà còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, được sử dụng để điều trị và hỗ trợ nhiều loại bệnh khác nhau. Tuy nhiên, khi sử dụng khổ qua cho mục đích y học, cần tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội