Công dụng và ứng dụng của rễ cỏ tranh trong điều trị bệnh.

Cây rễ cỏ tranh còn gọi là Bạch mao căn, là một trong những thảo dược quý trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng chữa bệnh quan trọng. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về về cây rễ cỏ tranh từ nguồn gốc, thu hái, bộ phận dùng, công dụng, các dược chất có trong cây, tính vị quy kinh và cách phối hợp trong các bài thuốc khác nhau.

1. Nguồn gốc.

- Tên khoa học: Imperata cylindrica

- Họ: Poaceae (họ Hòa thảo)

- Tên gọi khác: Bạch mao căn, rễ cỏ tranh trắng, cỏ tranh lông trắng

Cây rễ cỏ tranh (Bạch mao căn) là một loại cỏ dại mọc hoang ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới như châu Á, châu Phi, châu Úc và Nam Mỹ.

2. Thu hái.

- Thời điểm thu hái: Thường thu hái vào cuối mùa hè và mùa thu khi rễ cây tích lũy nhiều dược chất (từ tháng 7 đến tháng 9).

- Phương pháp thu hái: Đào rễ cây, rửa sạch đất cát, cắt bỏ phần trên đất. Rễ sau đó được phơi khô hoặc sấy khô để bảo quản.

3. Bộ phận dùng.

- Bộ phận dùng: Rễ của cây cỏ tranh (Rhizoma Imperatae).

4. Công dụng.

4.1. Công dụng chính.

- Lợi tiểu: Giúp loại bỏ nước thừa và độc tố ra khỏi cơ thể, điều trị các chứng phù nề, tiểu buốt, tiểu khó.

- Thanh nhiệt: Giúp giải nhiệt cơ thể, giảm các triệu chứng sốt, nóng bên trong.

- Cầm máu: Giúp cầm máu, chủ trị chảy máu cam, ho ra máu, tiểu ra máu.

- Chống viêm: Giúp giảm viêm, sưng tấy trong các bệnh viêm nhiễm.

4.2. Ứng dụng cụ thể.

- Chữa viêm nhiễm đường tiết niệu: Giúp giảm viêm và cải thiện tình trạng tiểu buốt, tiểu rắt.

- Hạ sốt: Giúp hạ sốt giảm đau, giải nhiệt nhanh chóng.

- Trị tiểu ra máu, chảy máu cam: Giúp cầm máu và giảm các triệu chứng của bệnh.

5. Dược chất.

5.1. Thành phần hóa học.

- Imperanene: Có tác dụng lợi tiểu và chống viêm.

- Cylindrin: Hợp chất chống viêm và hạ sốt.

- Gramine: Chất giảm đau và kháng khuẩn.

- Arundoin: Giảm viêm và chống sốt.

- Anemonin: Chất kháng viêm và lợi tiểu.

5.2. Dược lý.

- Lợi tiểu: Các hoạt chất trong rễ cỏ tranh kích thích tiết nước tiểu, giúp loại bỏ nước thừa và độc tố ra khỏi cơ thể.

- Thanh nhiệt: Cơ thể được làm mát, giảm nhiệt độ khi bị sốt hoặc nóng bên trong.

- Cầm máu: Hoạt chất trong rễ cỏ tranh có khả năng làm co mạch máu, giúp cầm máu hiệu quả.

- Chống viêm: Giúp giảm viêm nhiễm và sưng tấy trong cơ thể.

6. Tính vị quy kinh.

6.1. Tính vị.

- Vị ngọt, tính hàn: Phù hợp trong việc thanh nhiệt, giải độc và lợi tiểu.

6.2. Quy kinh.

- Kinh tâm, kinh tỳ, kinh vị: Giúp giải quyết các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu.

7. Sự phối hợp trong các bài thuốc.

7.1. Chữa viêm đường tiết niệu

- Thành phần: Rễ cỏ tranh 20g, Râu mèo 15g, Mã đề 12g.

- Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun cho cạn còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

- Công dụng: Lợi tiểu, giảm viêm, thanh nhiệt.

7.2. Trị tiểu ra máu.

- Thành phần: Rễ cỏ tranh 20g, Xa tiền tử 12g, Hòe hoa 10g, Cam thảo 6g.

- Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun cho cạn còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

- Công dụng: Cầm máu, lợi tiểu, giảm đau.

7.3. Hạ sốt, thanh nhiệt giải độc.

- Thành phần: Rễ cỏ tranh 20g, Kim ngân hoa 15g, Liên kiều 12g, Hạ khô thảo 10g.

- Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun cho cạn còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

- Công dụng: Thanh nhiệt giải độc, hạ sốt.

7.4. Trị ho ra máu

- Thành phần: Rễ cỏ tranh 20g, Bạch cập 12g, Câu đằng 10g, Cam thảo 6g.

- Cách dùng: Sắc với 600ml nước, đun cho cạn còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

- Công dụng: Cầm máu, giảm ho, thanh nhiệt.

Rễ cỏ tranh là một thảo dược quý trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng chữa bệnh quan trọng. Việc hiểu rõ nguồn gốc, cách thu hái và sử dụng rễ cỏ tranh sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị. Các dược chất trong rễ cỏ tranh có tác dụng lợi tiểu, thanh nhiệt, cầm máu và chống viêm, giúp điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý khác nhau. Qua sự phối hợp trong các bài thuốc truyền thống, rễ cỏ tranh đã và đang đóng góp rất lớn vào việc cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người. Trước khi sử dụng, cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội