Hội chứng ruột khích thích: Điều trị hiệu quả bằng y học cổ truyền.

Nguyễn Bá Hào
Th 2 07/10/2024

Hội chứng ruột kích thích là một rối loạn tiêu hóa phức tạp, gây ra nhiều khó khăn và bất tiện trong cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Bên cạnh các phương pháp điều trị của y học hiện đại thì y học cổ truyền với những bài thuốc từ thiên nhiên cũng mang lại những phương pháp điều trị hiệu quả, nhẹ nhàng hơn cho bệnh nhân. Hãy cùng khám phá cách mà y học cổ truyền có thể giúp điều trị và cải thiện các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích.

1. Hội chứng ruột kích thích theo quan điểm y học cổ truyền.

- Trong YHCT hội chứng ruột kích thích thường được xem xét dưới góc độ mất cân bằng âm dương và sự đình trệ lưu thông khí huyết trong cơ thể được quy vào các chứng phúc thống, phúc chướng, tiện bí, tiết tả. Với các biểu hiện lâm sàng như bất thường về đại tiện (tiêu chảy hay táo bón), đau bụng, đầy hơi, đại tiện xong các triệu chứng đau bụng giảm, đại tiện sót phân.

- Y học cổ truyền phân các chứng bệnh theo từng nguyên nhân cụ thể gây ra ảnh hưởng tới chức năng các tạng phủ (Tỳ, Vị, Can, Thận) để đưa ra các phương pháp điều trị tận căn nguyên gây bệnh. 

- Nhưng pháp điều trị chủ đạo vẫn là điều hòa chức năng tỳ vị, hành khí chỉ thống, chỉ tả (nếu đại tiện lỏng), nhuận tràng thông tiện (nếu đại tiện táo).

2. Các thể bệnh theo quan điểm y học cổ truyền.

- Các thể thường gặp trên lâm sàng.

  • Tỳ vị hư nhược.
  • Tỳ âm hư.
  • Can tỳ bất hòa.
  • Tỳ thận dương hư.

3. Điều trị hội chứng ruột kích thích theo y học cổ truyền (YHCT)

.

3.1. Tỳ vị hư nhược.

- Triệu chứng: Đại tiện phân lỏng nát hoặc có khi phân sống, người gầy, cơ bắp mềm nhũn, chân tay yếu, mệt mỏi, ăn kém, khi ăn các thức ăn nhiều dầu mỡ thì số lần đại tiện tăng kèm theo có chất nhầy, sắc mặt nhợt, lưỡi bệu, rêu trắng mỏng, mạch hư nhược.

- Pháp điều trị: Kiện tỳ dưỡng vị, ích khí chỉ tả.

- Bài thuốc: Sâm linh bạch truật tán gia giảm.

  • Thành phần: Đảng sâm 12g, Phục linh 12g, Bạch truật 12g, Cam thảo 6g, Hoài sơn 12g, Ý dĩ 12g, Bạch biển đậu 12g, Liên nhục 12g, Cát cánh 08g, Sa nhân 4g.
  • Cách dùng: Các vị thuốc trên sắc với 600ml nước còn 200ml, chia uống 03 lần/ngày.

-Cứu các huyêt: Ẩn bạch, Đại đô, Thần khuyết, Trung quản, Túc tam lý, Cửu vĩ.

-Xoa bóp – bấm huyệt: Xoa nhẹ vùng bụng theo chiều kim đồng hồ, 20 phút/lần/ngày.

3.2. Tỳ âm hư.

- Triệu chứng: Bụng đau cồn cào, miệng khô, khát nước, tâm phiền, đại tiện táo kết, đại tiện được bụng đỡ đau, chất lưỡi hồng, rêu lưỡi vàng, mạch tế sác.

- Pháp điều trị: Ích tỳ dưỡng âm, nhuận trường thông tiện.

- Bài thuốc: Ma tử nhân hoàn gia giảm.

  • Thành phần: Ma tử nhân 16g, bạch thược 12g, Chỉ thực 8g, Đại hoàng 6g, Hậu phác 8g, Hạnh nhân 8g.
  • Cách dùng: Các vị thuốc trên tán bột mịn luyện mật làm hoàn, mỗi lần dùng 6g x 02lần/ngày.

- Châm bổ các huyệt: Tỳ du, Trung cực, Quan nguyên, Khí hải, Tam âm giao, Túc tam lý.

- Xoa bóp – bấm huyệt: Xoa nhẹ vùng bụng theo chiều kim đồng hồ, 20 phút/lần/ngày.

3.3. Can tỳ bất hoà.

- Triệu chứng: Ngực sườn đầy tức, tinh thần phiền muộn, uất ức, dễ cáu giận kèm đau bụng, sôi bụng, trung tiện nhiều, bụng đau đi tả, sau khi đi thì bụng bớt đau, ăn kém, chất lưỡi hồng, rêu trắng nhờn, mạch huyền.

- Pháp điều trị: Sơ can giải uất, kiện tỳ dưỡng huyết, chỉ tả.

- Bài thuốc: Tiêu giao tán gia giảm.

  • Thành phần: Bạch truật 12g, Phục linh 12g, Bạch thược 12g, Sài hồ 12g, Đương quy 10g, cam thảo 6g, Trần bì 12g, Bạch biển đậu 12g, Thị đế 6g, Ngưu tất 12g.
  • Cách dùng: Các vị thuốc tán bột, trộn đều, mỗi lần dùng 12g pha với 100ml nước thêm 2 lát gừng tươi.

- Châm cứu các huyệt: Can du, Tỳ du, Thái xung, Chương môn, Trung quản, Túc tam lý.

- Xoa bóp – bấm huyệt: Xoa nhẹ vùng bụng theo chiều kim đồng hồ, 20 phút/lần/ngày.

3.4. Tỳ thận dương hư.

- Triệu chứng: Mệt mỏi chán ăn, ăn không ngon, đầy bụng, bụng gặp lạnh thì đau tăng, chườm ấm thấy dễ chịu, khi ăn thức ăn sống lạnh thì bệnh dễ xuất hiện đại tiện phân lỏng nát thậm chí có khi đại tiện ra thức ăn chưa tiêu hoặc táo bón. Khi có triệu chứng sôi bụng là bệnh nhân muốn đại tiện, đại tiện xong thì dễ chịu. Chân tay lạnh, lưng gối đau mỏi, tiểu đêm nhiều lần, chất lưỡi nhạt, rêu trắng mỏng, mạch trầm tế.

- Pháp điều trị: Ôn bổ tỳ thận, cố sáp chỉ tả.

- Bài thuốc: Phụ tử lý trung hoàn phối hợp với bài Tứ thần hoàn gia giảm.

  • Thành phần: Phụ tử 10g, Can khương 10g, Ngô thù du 06g, Nhục đậu khấu 10g, Ngũ vị tử 06g, Bạch truật 12g, Đại táo 100g, Phòng phong 10g, Phá cố chi 15g, Chích cam thảo 06g.
  • Cách dùng: Các vị thuốc trên đem tán bột hoàn thành viên, uống 15g/lần x 03 lần/ ngày.

- Châm bổ các huyệt: Thận du, Tỳ du, Tam âm giao, Khí hải, Âm cốc, Xích trạch, Túc tam lý, Đại bao, Ẩn bạch.

- Xoa bóp – bấm huyệt: Xoa nhẹ vùng lưng bụng theo chiều kim đồng hồ, 20 phút/lần/ngày.

4. Hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?

Hội chứng ruột kích thích là một rối loạn tiêu hóa mãn tính và không gây ra các biến chứng nghiêm trọng như ung thư hoặc bệnh viêm ruột. Tuy nhiên, nếu không được quản lý và điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần của người bệnh như sau:

- Suy giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích như đau bụng, tiêu chảy, táo bón có thể làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày, công việc và các mối quan hệ xã hội. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bất lực, cô lập và giảm sự tham gia vào các hoạt động yêu thích.

- Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: Người mắc hội chứng ruột kích thích có nguy cơ cao mắc các vấn đề về sức khỏe tinh thần như lo âu và trầm cảm. Các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể gây stress và việc quản lý bệnh lý này có thể tạo thêm áp lực tâm lý.

- Mất nước và mất cân bằng điện giải: Đặc biệt khi tiêu chảy xảy ra thường xuyên, người bệnh có thể bị mất nước, mất cân bằng điện giải. Điều này có thể ảnh hưởng đến chức năng của cơ thể và cần được điều trị kịp thời.

- Rối loạn ăn uống: Một số người mắc hội chứng ruột kích thích có thể phát triển thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc sợ ăn do lo ngại thức ăn sẽ làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Điều này có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng và các vấn đề sức khỏe liên quan.

- Ảnh hưởng đến khả năng làm việc: Các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích có thể làm giảm năng suất làm việc và dẫn đến vắng mặt tại nơi làm việc, ảnh hưởng đến sự nghiệp và tình hình tài chính của người bệnh.

- Tăng nguy cơ mắc các bệnh đường ruột khác: Mặc dù hội chứng ruột kích thích không trực tiếp gây ra các bệnh nghiêm trọng khác, nhưng các vấn đề liên quan đến tiêu hóa có thể làm tăng nguy cơ phát triển các rối loạn tiêu hóa khác.

5. Phòng ngừa hội chứng ruột kích thích.

- Duy trì chế độ ăn uống cân bằng: Bao gồm đủ chất xơ, tránh thực phẩm gây kích ứng ruột như cà phê, rượu và các sản phẩm sữa nếu nhạy cảm.

- Tập thể dục đều đặn: Giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm stress.

- Quản lý stress hiệu quả: Thực hành các kỹ thuật giảm stress như thiền, yoga hoặc liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp kiểm soát các triệu chứng IBS.

- Theo dõi phản ứng của cơ thể: Ghi chép nhật ký thực phẩm và triệu chứng để xác định các thực phẩm hoặc hoạt động có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Việc áp dụng một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa YHCT và các biện pháp điều chỉnh lối sống, có thể giúp quản lý hiệu quả các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích, cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc phải tình trạng này. Để có thêm thông tin chi tiết và được tư vấn chính xác hãy liên hệ với đội ngũ chuyên gia, bác sĩ tại Bảo Đại Đường.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội

Viết bình luận của bạn