Cấu trúc trục cột sống: Những bệnh lý liên quan và cách phòng tránh.

Cột sống là một cấu trúc phức tạp và thiết yếu, đóng vai trò trung tâm trong hầu hết các hoạt động hàng ngày. Việc hiểu rõ về cấu trúc và chức năng của cột sống có thể giúp chúng ta nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ cột sống trong cuộc sống hàng ngày và trong các hoạt động thể thao.

1. Cấu trúc cơ bản của cột sống.

Xương cột sống là một phần quan trọng của hệ xương khung, hỗ trợ cơ thể và bảo vệ tủy sống. Cột sống bao gồm 33 đốt sống được chia thành năm khu vực chính bao gồm:

1.1. Cột sống cổ.

- Gồm 7 đốt sống, được ký hiệu là C1 đến C7 có chức năng hỗ trợ nâng đỡ đầu và cho phép các chuyển động gật gù và xoay đầu.

• Đốt sống C1: Nâng đỡ đầu
• Đốt sống C2: Đốt trục
• Đốt sống C7: Có mỏm gai sau phát triển dài ra, dễ dàng cảm nhận rõ khi sờ vào vùng cổ.

1.2. Cột sống ngực.

- Gồm 12 đốt sống, ký hiệu từ T1 đến T12. Các đốt sống này có các mỏm xương nối với xương sườn, tạo thành lồng ngực bảo vệ tim và phổi.

1.3. Cột sống thắt lưng.

- Gồm 5 đốt sống lớn, ký hiệu là L1 đến L5. Đây là phần chịu nhiều áp lực nhất khi cơ thể cử động, mang vác và nâng đỡ.

​​​​​​​​​​​​​​1.4. Cột sống cùng.

- Gồm 5 đốt sống hợp nhất tạo thành xương cùng, ký hiệu là S1 đến S5. Xương cùng nối với xương chậu qua các khớp cùng chậu.

1.5. Xương cụt.

- Gồm 4 đốt sống nhỏ hợp nhất, là phần cuối của cột sống, đóng vai trò như một điểm tựa khi ngồi.

2. Các thành phần cơ bản của hệ trục cột sống.

2.1. Đốt sống.

- Mỗi đốt sống bao gồm một thân đốt sống, một vòng xương tạo thành lỗ đốt sống và các mỏm xương phụ trợ cho việc liên kết giữa các đốt sống. Các xương đốt sống riêng lẻ xếp chồng lên nhau tạo thành đường ống chứa tủy sống.

2.2. Khớp đốt sống.

- Đây là một dạng mô liên kết giúp các đốt sống di chuyển trượt lên nhau để giúp cho con người có thể thực hiện các động tác xoay, vặn cơ thể một cách linh hoạt.

2.3. Đĩa đệm.

- Nằm giữa các đốt sống, cấu tạo của đĩa đệm là một nhân nhầy với vòng sợi bao quanh. Đĩa đệm có chức năng như một tấm đệm giảm xóc, giúp cột sống có thể chịu được lực tác động từ các hoạt động hàng ngày như đi bộ, chạy, nhảy, lao động và thậm chí là ngồi hoặc đứng.

2.4. Tủy sống và rễ thần kinh.

- Tủy sống chạy dọc theo cột sống trong kênh tủy sống và là một phần của hệ thần kinh trung ương.

- Có 31 cặp rễ thần kinh phân nhánh qua lỗ đốt sống từ tủy sống và đi khắp cơ thể, mang thông tin cảm giác và chỉ thị vận động từ não đến các bộ phận khác của cơ thể.

2.5. Dây chằng.

- Các dây chằng xung quanh cột sống giúp ổn định cấu trúc và hỗ trợ các chuyển động của cột sống.

2.6. Cơ.

- Các cơ xung quanh cột sống giúp hỗ trợ và di chuyển cột sống.

3. Các tiết đoạn thần kinh liên quan chi phối vận động và cảm giác.

Tủy sống chạy dọc theo cột sống và là phần của hệ thần kinh trung ương. Từ tủy sống, các rễ thần kinh phân nhánh ra khắp cơ thể, chi phối cảm giác và vận động. Các rễ thần kinh này bao gồm:

- Rễ thần kinh cổ: Điều khiển cảm giác và vận động của cổ, vai, tay và phần trên của cơ thể.

- Rễ thần kinh ngực: Ảnh hưởng đến phần giữa của cơ thể, bao gồm cơ hoành và các cơ liên sườn.

- Rễ thần kinh thắt lưng và cùng: Điều khiển các phần của hệ tiêu hóa, bàng quang, chân và bộ phận sinh dục.

4. Tác dụng và chức năng của hệ xương cột sống.

- Hỗ trợ cơ thể: Cột sống là trục chính hỗ trợ cơ thể, cho phép chúng ta đứng thẳng và chịu lực.

- Bảo vệ tủy sống: Kênh xương tạo thành bởi các đốt sống bảo vệ tủy sống khỏi chấn thương.

- Cung cấp linh hoạt: Các đĩa đệm giữa các đốt sống giúp cột sống có độ linh hoạt, cho phép cúi, xoay và nghiêng người.

- Điểm neo cho cơ bắp: Các đốt sống cung cấp điểm neo cho cơ bắp, giúp vận động và duy trì tư thế.

5. Các bệnh lý thường gặp trên hệ trục cột sống và cách phòng ngừa.

5.1. Thoái hóa đốt sống.

- Mô tả: Là tình trạng suy giảm chất lượng và chức năng của các đốt sống và đĩa đệm, thường xảy ra do tuổi tác.

- Phòng ngừa: Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn, đặc biệt là các bài tập tăng cường sức mạnh cơ lưng và bụng.

5.2. Thoát vị đĩa đệm.

- Mô tả: Đĩa đệm bị lệch khỏi vị trí bình thường và chèn ép vào tủy sống hoặc các rễ thần kinh.

- Phòng ngừa: Tránh nâng vật nặng sai tư thế, tập thể dục thường xuyên, và duy trì tư thế đúng khi ngồi và đứng.

5.3. Gai cột sống.

- Mô tả: Sự phát triển của các gai xương dọc theo cột sống, thường do thoái hóa.

- Phòng ngừa: Giữ cho cột sống linh hoạt thông qua yoga hoặc các bài tập kéo giãn, tránh các hoạt động gây áp lực lên cột sống.

5.4. Viêm khớp dạng thấp ở cột sống.

- Mô tả: Một dạng viêm khớp tự miễn, gây đau và cứng khớp.

- Phòng ngừa: Không có biện pháp phòng ngừa cụ thể nhưng việc điều trị sớm có thể giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương nghiêm trọng.

5.5. Hẹp ống sống.

- Mô tả: Sự thu hẹp của ống sống, gây áp lực lên tủy sống và các rễ thần kinh.

- Phòng ngừa: Tập thể dục để tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của cột sống, tránh các tư thế gây áp lực lên cột sống.

5.6. Các chấn thương cột sống.

- Mô tả: Các chấn thương do tai nạn, té ngã, hoặc chấn thương thể thao.

- Phòng ngừa: Sử dụng thiết bị bảo hộ khi tham gia các hoạt động thể thao, cải thiện sức mạnh cơ bắp để hỗ trợ cột sống, và luôn cẩn thận khi thực hiện các hoạt động có nguy cơ cao.

6. Lối sống giúp cho cột sống khỏe mạnh và tránh được một số bệnh lý hay gặp.

- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D để hỗ trợ xương khỏe mạnh.

- Tập thể dục thường xuyên: Đặc biệt là các bài tập cải thiện sức mạnh cơ lưng, cơ bụng và cơ hông.

- Giữ tư thế tốt: Đặc biệt khi ngồi lâu ở văn phòng hoặc sử dụng máy tính.

- Học cách nâng đồ vật đúng cách: Sử dụng chân để nâng chứ không phải lưng.

Cột sống là một cấu trúc phức tạp với khả năng chịu lực và linh hoạt cao, nhưng cũng cần được chăm sóc cẩn thận để tránh các tổn thương có thể xảy ra do áp lực quá mức hoặc do chấn thương. Việc duy trì sức khỏe cột sống thông qua các bài tập thích hợp, duy trì tư thế tốt và tránh nâng vật nặng không đúng cách là rất quan trọng để bảo vệ cột sống khỏi các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

=> Nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào liên quan đến sức khỏe cột sống hãy liên hệ với đội ngũ Bác sĩ, chuyên gia của chúng tôi để được tư vấn một cách chính xác.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội

Hotline: 084.22.11.348