Điều trị hiệu quả trào ngược dạ dày thực quản bằng thuốc đông y.

Trào ngược dạ dày thực quản không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Qua bài viết sau chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản dưới góc nhìn của sự kết hợp giữa y học hiện đại với y học cổ truyền và cùng khám phá những bài thuốc, phương pháp điều trị theo y học cổ truyền, nơi sự kết hợp giữa kiến thức cổ xưa và hiểu biết về cơ thể con người để đem lại hiệu quả điều trị bền vững.

1. Trào ngược dạ dày thực quản là gì?

1.1. Trào ngược dạ dày thực quản theo y học hiện đại.

- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD - Gastroesophageal Reflux Disease) là một tình trạng lâm sàng trong đó dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản với tính chất acid của mình, nó sẽ gây tổn thương viêm kích ứng niêm mạc thực quản với biểu hiện đặc trưng như: Nóng rát vùng cổ họng, nuốt vướng, ợ chua, ho, nấc, nghẹn,..

1.2. Trào ngược dạ dày thực quản theo y học cổ truyền.

- Theo quan điểm y học cổ truyền thì trào ngược dạ dày thực quản tương đồng với chứng vị khí nghịch. Vị khí lấy giáng làm thuận, khi công năng của vị khí bị suy yếu làm mất hòa giáng mà nghịch lên gọi là chứng vị khí thượng nghịch. Dẫn đến chất trọc tích tụ tại vị bị đưa ngược lên vùng hầu họng quá độ mà dẫn đến các chứng ợ hơi, ợ chua, nôn nấc, ngứa, ho, nóng rát vùng cổ họng.

=> Cả hai hệ thống y học đều nhận thức được tác động của bệnh lý này đối với chất lượng cuộc sống của người bệnh và đều có các phương pháp tiếp cận khác nhau nhằm điều trị và quản lý các triệu chứng liên quan đến trào ngược dạ dày thực quản để tránh tình trạng dẫn đến những biến chứng nguy hiểm mà nó gây ra.

2. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản là gì?

2.1. Theo y học hiện đại.

- Suy yếu của cơ vòng thực quản dưới: Đây là cơ chính ngăn không cho dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này không hoạt động hiệu quả, dịch vị dạ dày có thể trào ngược lên, gây ra các triệu chứng của GERD.

- Tăng áp lực trong bụng: Mang thai, béo phì, hoặc mặc quần áo chật có thể tăng áp lực trong bụng, từ đó đẩy dịch vị dạ dày trào ngược lên thực quản.

- Chế độ ăn uống và lối sống: Ăn quá nhiều, ăn trước khi đi ngủ, hoặc ăn thực phẩm kích thích như cà phê, rượu, chocolate, và các loại thực phẩm cay có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của GERD.

- Hút thuốc lá: Hút thuốc có thể làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của GERD.

- Tâm lý căng thẳng: Áp lực trong công việc và cuộc sống căng thẳng cũng là yếu tố gây tình trạng trào ngược dạ dày thực quản do yếu tố tâm lý trên làm tăng trương lực co bóp của dạ dày và rối loạn nhu động thực quản, khiến cho cơ thắt thực quản nhạy cảm nên việc giãn mở cơ thường xuyên xảy ra và kéo dài. Dẫn đến hiện tượng dịch vị trào ngược lên thực quản.

2.2. Theo y học cổ truyền.

- Do lối sống không lành mạnh, ăn uống thất điều, ăn quá nhiều đồ cay nóng, chiên xào, rượu bia quá độ hay tình chí rối loạn làm chính khí cơ thể suy giảm, công năng các tạng phủ suy yếu ( tỳ mất kiện vận, vị mất hòa giáng, can mất điều đạt ). Nên dẫn đến chứng vị khí thượng nghịch mà gây ra các biểu hiện bệnh.

3. Dấu hiệu nhận biết của trào ngược dạ dày thực quản là gì?

Hình ảnh minh họa dấu hiệu của trào ngược dạ dầy thực quản

- Ợ nóng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của GERD, thường được mô tả là cảm giác nóng rát hoặc đau ở ngực, thường xảy ra sau khi ăn và có thể tồi tệ hơn khi nằm xuống hoặc cúi người.

- Ợ chua: Cảm giác axit từ dạ dày trào ngược lên miệng, gây ra vị chua hoặc đắng trong miệng.

- Ợ hơi, đầy chướng bụng: Khi dịch vị trong dạ dầy tăng tiết nên sẽ làm chiếm lưu lượng không gian bên trong và đẩy dồn không khí lên phía trên thoát ra theo đường thực quản gây ra tình trạng đầy chướng bụng và ợ hơi.

- Đau ngực: Đôi khi, đau ngực do GERD có thể bị nhầm lẫn với các triệu chứng của bệnh tim. Tuy nhiên, đau ngực do GERD thường liên quan đến việc ăn uống và không đi kèm với các triệu chứng khác như đau thắt ngực khi gắng sức.

- Nuốt nghẹn: Cảm giác thức ăn mắc kẹt trong cổ họng hoặc thực quản, hoặc cảm giác nuốt vướng mắc.

- Ho kinh niên: Ho không rõ nguyên nhân, đặc biệt là vào ban đêm hoặc sau khi ăn, ít đáp ứng với phác đồ điều trị ho thông thường.

- Khàn giọng: Viêm hoặc kích ứng của dây thanh quản do axit trào ngược có thể gây ra tình trạng khàn tiếng.

- Viêm đau họng: Cảm giác đau rát, khô rát hoặc ngứa ngáy ở cổ họng.

- Buồn nôn hoặc nôn: Một số người bị GERD có thể cảm thấy buồn nôn hoặc thậm chí nôn mửa.

- Khó thở: Do sự tăng tiết của dịch vị dạ dày làm lượng acid quá nhiều, bazơ trong cơ thể không đủ để trung hòa chúng, khiến chúng trở nên dư thừa làm giãn nở thực quản gây chèn ép đường thở.

- Xói mòn men răng: Axit dạ dày trào ngược có thể gây hại cho răng, dẫn đến tình trạng xói mòn men răng.

4. Các bài thuốc điều trị trào ngược dạ dày thực quản.

4.1. Thể can vị bất hòa.

- Triệu chứng: Đau vùng thượng vị, đau hai bên mạng sườn, bụng đầy chướng, tức ngực, ợ hơi nhiều, tinh thần không tốt, chất lưỡi hồng nhạt, rêu trắng mỏng, mạch huyền.

- Pháp điều trị: Sơ can hòa khí giáng nghịch.

- Bài thuốc: Tứ nghịch tán kết hợp với tiểu bán hạ thang gia giảm.

• Thành phần: Sài hồ 16g, Chích thảo 10g, Chỉ thực 12, Thược dược 12, Bán hạ 10 , Sinh khương 4g.

- Cách dùng: Sắc uống ngày 01 thang, chia uống 03 lần/ngày.

4.2. Thể can vị uất nhiệt.

- Triệu chứng: Vùng ngực đau, nóng rát, hồi hộp, dễ cáu gắt, miệng khô đắng, đại tiện táo, lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch huyền sác.

- Pháp điều trị: Sơ can tả nhiệt, hòa vị giáng nghịch.

- Bài thuốc:  Tiêu dao thang hợp với tả kim hoàn gia giảm.

• Thành phần: Bạch truật 12g, Bạch thược 12g, Phục linh 12g, Sài hồ 12g, Đương quy 10g, Trần bì 10g, Bán hạ 8g, Hoàng liên 12g, Ngô thù du 4g, Huyền hồ 16g, Ô tặc cốt 12g, Đan bì 12g, Chi tử 12g.

- Cách dùng: Các vị thuốc trên tán bột mịn, làm hoàn. Uống 5g/lần x 03 lần/ngày.

4.3. Thể khí trệ huyết ứ.

- Triệu chứng: Ngực bụng đầy chướng, hình thể gầy yếu, nuốt vướng, nôn, buồn nôn, có thể nôn thức ăn lẫn máu, lưỡi tím, có điểm ứ huyết, mạch sáp.

- Pháp điều trị: Ích khí kiện tỳ, hoạt huyết hóa ứ.

- Bài thuốc: Đan sâm ẩm kết hợp với thất tiếu tán gia giảm.

• Thành phần: Đan sâm 16g, Bồ hoàng 12g, Ngũ linh chi 12g, Sa nhân 6g, Đàn hương 10g, Huyền hồ 16g, Xuyên luyện tử 6g, Uất kim 10g, Đương quy 10g.

- Cách dùng: Sắc uống ngày 01 thang, chia uống 03 lần/ngày.

4.4. Thể tỳ vị hư nhược.

- Triệu chứng: Đau bụng âm ỉ, bụng đầy chướng, ợ hơi, ợ chua,nôn, buồn nôn, người mệt mỏi, tay chân yếu, ăn không ngon miệng, đại tiên phân không khuân hoặc đôi khi táo, lưỡi nhạt, ít rêu, mạch trầm nhược.

- Pháp điều trị: Kiện tỳ ích khí giáng nghịch.

- Bài thuốc: Hương sa lục quân tử sa gia giảm.

• Thành phần: Đảng sâm 12g, Phục linh 12g, Bạch truật 12g, Cam thảo 8g, Trần bì 12g, Bán hạ 8g, Mộc hương 12g, Sa nhân 6g.

-Cách dùng: Sắc uống ngày 01 thang, chia uống 03 lần/ngày.

5. Các biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày thực quản là gì?

- Điều chỉnh chế độ ăn uống:

• Tránh các thực phẩm và đồ uống gây kích ứng như cà phê, rượu, đồ cay, chocolate, và các sản phẩm có chứa cà chua.

• Giảm lượng thức ăn giàu chất béo và dầu mỡ vì chúng làm chậm quá trình tiêu hóa và có thể làm tăng áp lực lên cơ vòng thực quản dưới.
• Ăn các bữa ăn nhỏ hơn và thường xuyên hơn thay vì ba bữa lớn mỗi ngày.

- Thay đổi lối sống:

• Tránh ăn quá no và tránh ăn ngay trước khi đi ngủ. Hãy cố gắng ăn ít nhất ba giờ trước khi đi ngủ.
• Duy trì cân nặng hợp lý. Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng áp lực lên bụng và dạ dày, thúc đẩy trào ngược.
• Ngừng hút thuốc lá, vì nicotine có thể làm yếu cơ vòng thực quản dưới.

- Quản lý căng thẳng:

• Căng thẳng không chỉ làm trầm trọng thêm các triệu chứng của GERD mà còn có thể làm tăng acid dạ dày. Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, yoga, hoặc hít thở sâu.

- Thay đổi tư thế khi ngủ:

• Nâng cao đầu giường hơn bằng cách kê dưới chân giường ở phía đầu lên khoảng 5-7cm. Điều này giúp dịch vị không trào ngược lên thực quản khi bạn nằm.
• Ngủ nghiêng về bên trái cũng có thể giúp giảm các triệu chứng trào ngược.

- Theo dõi và điều chỉnh thuốc:

• Một số loại thuốc có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của GERD, bao gồm một số loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giảm đau, …. Thảo luận với bác sĩ về các tùy chọn thuốc khác nếu bạn nghi ngờ thuốc đang dùng gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng của GERD.

=> Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến bệnh lý trào ngược dạ dỳ thực quản như trên hãy liên hệ với đội ngũ Bác sĩ, chuyên gia của chúng tôi để được tư vấn một cách chính xác.

Phòng khám chuyên khoa Y học cổ truyền Bảo Đại Đường

Chuyên điều trị Tai mũi họng, cơ xương khớp, vô sinh hiếm muộn và các bệnh mãn tính

Địa chỉ: 148, ngõ 91, Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội

Hotline: 084.22.11.348